Produkcja mleka koziego na świecie
Koza była jednym z pierwszych udomowionych przez człowieka gatunkiem. Już w starożytnych osadach dostarczała ludziom mleka, mięsa i skór. Przydatność tego zwierzęcia nie ulega wątpliwości. W Hiszpanii jednak wiele ludzi utożsamia je z ubóstwem, jako,że kozy hodowane były w miejscach, w których niemożliwe było utrzymanie bydła, a co za tym idzie były to zazwyczaj tereny mało urodzajne. Właśnie dlatego osoby, które w dawnych czasach posiadały kozy, należały do niskiej klasy społecznej. Dodatkowo chów tych zwierząt, a ściślej ich zwyczaje żywieniowe, obwinia się za dewastację środowiska naturalnego w niektórych regionach. Teoria ta ma tak wielu zwolenników, jak przeciwników. Ci drudzy utrzymują, że dzięki tym zwierzętom możliwa była działalność hodowlana na terenach stepowo-pustynnych, przedstawiając je jako możliwość na przedłużenie użytkowości zdegradowanych terenów, a nie jako przyczynę ich spustynnienia.
Obecnie uznaje się kozy za zwierzęta niezastąpione w regionach suchych i piaszczystych, ale także w trudnych ze względu na swoje ukształtowanie, takie jak: skały, chłodne tereny wyżynne, czy też strefy tropikalne. W krajach, gdzie procent ubóstwa jest wysoki, a warunki życia trudne, kozy są podstawą do przeżycia, a utrzymująca się z nich rodzina często jest bezpośrednim konsumentem uzyskanych surowców. Kraje, w których znajduje się największa ilość kóz to Chiny (150 mln), Indie (154 mln), Pakistan (60 mln), Bangladesz( 50 mln). Odmienny charakter ma chów kóz w Europie, gdzie są źródłem utrzymania dla rolników, a otrzymane mleko jest sprzedawane lub służy do wyrobu dobrej jakości przetworów, których ceny są stosunkowo wysokie. Posiadanie kóz przestało być więc synonimem ubóstwa i odpowiada raczej przedsiębiorczemu rolnikowi, który produkuje zdrową żywność wysokiej jakości w sposób przyjazny dla środowiska naturalnego. Zmiana sposobu postrzegania produkcji mleka koziego jest zauważalna w danych statystycznych (FAO, 2012). Światowa produkcja mleka koziego w latach 1980-2010 wzrosła prawie o 10 milionów ton. W UE pogłowie kóz wynosi 13 mln, co stanowi 1,4% pogłowia światowego. Należy jednak zauważyć, że produkcja mleka koziego w UE stanowi 12% produkcji światowej, a zawdzięcza się to wyselekcjonowanym rasom i przemyślanym, zaawansowanym systemom produkcji. Przodownikiem w Europie jest Francja, która produkuje rocznie 645 mln litrów mleka, co zawdzięcza nowoczesnym i wydajnym systemom produkcji. Drugie miejsce zajmuje Hiszpania (507 mln litrów), która produkuje 25% mleka koziego w UE, posiadając ciągle dość wysoki procent ferm ekstensywnych. Rasy hiszpańskie odznaczają się wysokimi wartościami produkcji, odpornością na niekorzystne warunki i małymi wymaganiami żywieniowymi. Trzecia jest Grecja produkująca 470 mln litrów, przewyższając znacznie liczbą zwierząt dwa poprzednie państwa. Stada w Grecji utrzymywane są w sposób prymitywny i nie poświęca się uwagi na selekcję genetyczną, czy na układanie dobrze skomponowanych mieszanek paszowych, stąd produkcyjność przypadająca na jedną kozę jest bardzo niska. W krajach anglosaskich i na północy Europy kozy są dosyć nieliczne, jednakże stada (hodowane głównie intensywnie) odznaczają się wybitnymi zdolnościami produkcyjnymi. Zyskują na popularności przetwory mleka koziego, które mają bardzo dobre właściwości odżywcze, jak i niepodważalną jakość.
80% kóz w UE znajduje się na terytoriach Francji, Hiszpanii, Portugalii, Grecji i Włoch. Ciekawym przypadkiem jest Holandia, która jeszcze kilka lat temu posiadała bardzo nieliczną populację kóz, a obecnie dysponuje nowoczesną i wydajną infrastrukturą do produkcji mleka koziego, które stało się pożądaną przez Holendrów alternatywą dla mleka krowiego.
Kraj |
Pogłowie 1990 |
Pogłowie 2010 |
Produkcja mleczna 2010 (lts) |
Mleko/koza/rok[l] |
Leche/cabra/año (lts) |
Grecja |
5.347.827 |
4.850.000 |
470.000.000 |
96,9 |
96,9 |
Hiszpania |
3.663.314 |
2.933.800 |
507.000.000 |
205,2 |
205,2 |
Francja |
1.226.000 |
1.349.030 |
645.176.000 |
478,3 |
478,3 |
Włochy |
1.246.000 |
961.000 |
249.350.000 |
259,5 |
259,5 |
Portugalia |
857.000 |
444.000 |
26.818.000 |
60,4 |
60,4 |
Holandia |
70.000 |
352.000 |
17.900.000 |
507,3 |
507,3 |
Produkcja mleka koziego w Hiszpanii w liczbach:
-pogłowie w roku 2011 - 2.693.000 (w porównaniu z rokiem 2000 zmalało o 6,3%), produkcja jednak wzrosła o 15,5% co zawdzięcza się pracom selekcyjnym i postępowi technologicznemu;
-w roku 2010 wyprodukowano 507 mln ton mleka (z czego 43% produkowane w Andaluzji);
-dochód krajowy z produkcji mleka koziego w 2011 roku: 248,2 mln euro;
-dochód krajowy z produkcji mięsa koziego w 2011 roku: 61,4 mln euro;