Produkcja mleka koziego na świecie

Koza była jednym z pierwszych udomowionych przez człowieka gatunkiem. Już w starożytnych osadach dostarczała ludziom mleka, mięsa i skór. Przydatność tego zwierzęcia nie ulega wątpliwości. W Hiszpanii jednak wiele ludzi utożsamia je z ubóstwem, jako,że kozy hodowane były w miejscach, w których niemożliwe było utrzymanie bydła, a co za tym idzie były to zazwyczaj tereny mało urodzajne. Właśnie dlatego osoby, które w dawnych czasach posiadały kozy, należały do niskiej klasy społecznej. Dodatkowo chów tych zwierząt, a ściślej ich zwyczaje żywieniowe, obwinia się za dewastację środowiska naturalnego w niektórych regionach. Teoria ta ma tak wielu zwolenników, jak przeciwników. Ci drudzy utrzymują, że dzięki tym zwierzętom możliwa była działalność hodowlana na terenach stepowo-pustynnych, przedstawiając je jako możliwość na przedłużenie użytkowości zdegradowanych terenów, a nie jako przyczynę ich spustynnienia.

Obecnie uznaje się kozy za zwierzęta niezastąpione w regionach suchych i piaszczystych, ale także w trudnych ze względu na swoje ukształtowanie, takie jak: skały, chłodne tereny wyżynne, czy też strefy tropikalne. W krajach, gdzie procent ubóstwa jest wysoki, a warunki życia trudne, kozy są podstawą do przeżycia, a utrzymująca się z nich rodzina często jest bezpośrednim konsumentem uzyskanych surowców. Kraje, w których znajduje się największa ilość kóz to Chiny (150 mln), Indie (154 mln), Pakistan (60 mln), Bangladesz( 50 mln). Odmienny charakter ma chów kóz w Europie, gdzie są źródłem utrzymania dla rolników, a otrzymane mleko jest sprzedawane lub służy do wyrobu dobrej jakości przetworów, których ceny są stosunkowo wysokie. Posiadanie kóz przestało być więc synonimem ubóstwa i odpowiada raczej przedsiębiorczemu rolnikowi, który produkuje zdrową żywność wysokiej jakości w sposób przyjazny dla środowiska naturalnego. Zmiana sposobu postrzegania produkcji mleka koziego jest zauważalna w danych statystycznych (FAO, 2012). Światowa produkcja mleka koziego w latach 1980-2010 wzrosła prawie o 10 milionów ton. W UE pogłowie kóz wynosi 13 mln, co stanowi 1,4% pogłowia światowego. Należy jednak zauważyć, że produkcja mleka koziego w UE stanowi 12% produkcji światowej, a zawdzięcza się to wyselekcjonowanym rasom i przemyślanym, zaawansowanym systemom produkcji. Przodownikiem w Europie jest Francja, która produkuje rocznie 645 mln litrów mleka, co zawdzięcza nowoczesnym i wydajnym systemom produkcji. Drugie miejsce zajmuje Hiszpania (507 mln litrów), która produkuje 25% mleka koziego w UE, posiadając ciągle dość wysoki procent ferm ekstensywnych. Rasy hiszpańskie odznaczają się wysokimi wartościami produkcji, odpornością na niekorzystne warunki i małymi wymaganiami żywieniowymi. Trzecia jest Grecja produkująca 470 mln litrów, przewyższając znacznie liczbą zwierząt dwa poprzednie państwa. Stada w Grecji utrzymywane są w sposób prymitywny i nie poświęca się uwagi na selekcję genetyczną, czy na układanie dobrze skomponowanych mieszanek paszowych, stąd produkcyjność przypadająca na jedną kozę jest bardzo niska. W krajach anglosaskich i na północy Europy kozy są dosyć nieliczne, jednakże stada (hodowane głównie intensywnie) odznaczają się wybitnymi zdolnościami produkcyjnymi. Zyskują na popularności przetwory mleka koziego, które mają bardzo dobre właściwości odżywcze, jak i niepodważalną jakość.

80% kóz w UE znajduje się na terytoriach Francji, Hiszpanii, Portugalii, Grecji i Włoch. Ciekawym przypadkiem jest Holandia, która jeszcze kilka lat temu posiadała bardzo nieliczną populację kóz, a obecnie dysponuje nowoczesną i wydajną infrastrukturą do produkcji mleka koziego, które stało się pożądaną przez Holendrów alternatywą dla mleka krowiego.

 

Kraj

Pogłowie 1990

Pogłowie 2010

Produkcja mleczna 2010 (lts)

Mleko/koza/rok[l]

Leche/cabra/año (lts)

Grecja

5.347.827

4.850.000

470.000.000

96,9

96,9

Hiszpania

3.663.314

2.933.800

507.000.000

205,2

205,2

Francja

1.226.000

1.349.030

645.176.000

478,3

478,3

Włochy

1.246.000

961.000

249.350.000

259,5

259,5

Portugalia

857.000

444.000

26.818.000

60,4

60,4

Holandia

70.000

352.000

17.900.000

507,3

507,3

 

Produkcja mleka koziego w Hiszpanii w liczbach:

-pogłowie w roku 2011 - 2.693.000 (w porównaniu z rokiem 2000 zmalało o 6,3%), produkcja jednak wzrosła o 15,5% co zawdzięcza się pracom selekcyjnym i postępowi technologicznemu;

-w roku 2010 wyprodukowano 507 mln ton mleka (z czego 43% produkowane w Andaluzji);

-dochód krajowy z produkcji mleka koziego w 2011 roku: 248,2 mln euro;

-dochód krajowy z produkcji mięsa koziego w 2011 roku: 61,4 mln euro;